ثریا: عملکرد صنعت خودروی ایران سال‌های سال است که مورد انتقاد کارشناسان و مردم قرار گرفته است. گاهی منتقدان صنعت خودروی کشور سبک فعالیت خودروسازان کشور را تأسف بار می‌دانند و معتقدند فعالیت شرکت‌های خودرویی به معنی داشتن صنعت خودرو در ایران نیست

با خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم ها، خودروسازان کشور با مشکلات بسیاری مواجه هستند. به گفته مدیران این خودروسازی ها، هیچ تغییری در فعالیت خودروسازان کشور به وجود نیامده و اگر مشکلی وجود دارد، به دلیل فشار‌ها و بدعهدی شریک‌های خارجی است، اما در واقعیت تمام مشتریان و مردم کشور می‌دانند که مدیران خودروسازی و صنایع فقط شعار می‌دهند و در اصل صنعت خودروی کشور مشکلات بسیاری را این روز‌ها تجربه می‌کند.
با این حال از هر دیدگاهی به این مسائل نگاه کنید، بسیاری از مشکلات امروز صنعت خودروی کشور باعث زیر سوال بردن خودروسازان نمی‌شود. به عنوان مثال از این پس نمی‌توانیم خودرو‌هایی همچون پژو ۲۰۰۸، سیتروئن C۳، محصولات مختلف رنو و… را در کشور تولید کنیم، زیرا شریک‌های خارجی، بازار ایران را به صورت رسمی ترک کرده اند و دیگر نمی‌خواهند خودرو‌های شان در ایران تولید و فروخته شود. درست است که عدم تولید این خودرو‌ها مشکلی اساسی در صنعت خودرو به حساب می‌آید، اما نمی‌توان آن را دلیلی برای زیر سوال بردن صنعتی بودن خودروسازان کشور دانست. چند وقتی است که وجود برخی مشکلات باعث شده آبرو ریزی جدید صنعت خودروی ایران برای منتقدان، مردم و مشتریان محرز شود. اتفاقی که صنعت خودروسازی کشور را زیر سوال می‌برد و نشان می‌دهد به غیر از ادعا و شعار، چیزی در صنعت خودروی ایران وجود ندارد.
در سال ۹۵، دو شرکت خودروساز وابسته به دولت، محصولات جدیدی را به بازار معرفی کردند. ” ایران خودرو ” دنا پلاس را رونمایی کرد که نسخه فیس لیفت شده و به روز دنای معمولی بود. ” سایپا ” نیز با رونمایی از کوییک، نخستین خودروی اتوماتیک ملی ایرانی را به بازار کشور معرفی کرد. کوییک خودرویی هاچ بک کراس است که بر مبنای پلتفرم X۲۰۰ سایپا ساخته می‌شود.
دنا پلاس با این که خودرویی دنده‌ای است، اما وجود برخی امکانات مانند چهار کیسه هوا، سانروف، نمایش گر، دوربین عقب، چراغ روز و اصول طراحی اش، این خودروی ملی را به محصولی مشابه به خودرو‌های اقتصادی بازار جهان تبدیل می‌کند. همچنین وجود دنا پلاس توربو در بازار، در دوره‌ای توانست کار را برای بسیاری از چینی‌ها سخت کند. کوییک هم در میان رقیب‌های رده خود، امکانات بیش تری در کنار جعبه دنده اتوماتیک بلژیکی دارد و تا حدی روی کاغذ مانند خودرو‌های اقتصادی جهانی ظاهر می‌شود.
حال این دو خودرو که محصولات ملی و ایرانی شناخته می‌شوند، چندی است در بحث تحویل، مشتریان را سر در گم گذاشته اند. بر اساس پیام‌های مخاطبان ” اسب بخار “، گویا سایپا به مشتریان کوییک اعلام کرده در حال حاضر امکان تحویل این خودروی ملی وجود ندارد و به جای کوییک اتوماتیک، ساینا و تیبای دنده‌ای را انتخاب کنند. ایران خودرو نیز درباره تأخیر‌های عجیب و غریب در تحویل دنا پلاس و دنا پلاس توربو هیچ حرفی نمی‌زند و تنها مشتریان می‌دانند که برای ساخت این خودرو‌های ملی مشکل تأمین قطعه وجود دارد. از سویی هنگامی که برخی مشتریان دنا پلاس و دنا پلاس توربو به نمایندگی‌های ایران خودرو مراجعه می‌کنند، کارشناسان فروش عاملیت‌ها به آن‌ها می‌گویند شاید تا بهار ۹۸ هم مشکل تحویل این خودرو‌های ملی حل نشود!
جالب است بدانید مشکلات این روز‌های خودروسازی کشور تنها برای ایران خودرو و سایپا نیست و در تمام شرکت‌های خودرویی دیده می‌شود، اما نکته قابل تأمل این است که در این شرایط، خودروسازان خصوصی و حتا ایران خودرو و سایپا با تأخیر‌های زیاد می‌توانند مونتاژ کامل خودرو‌های چینی را به پایان رسانند و در نهایت در اختیار مشتریان قرار دهند. در حال حاضر هیچ خودروسازی در کشور به مشتریان خود اعلام نکرده که نمی‌تواند خودرو‌های چینی را تحویل دهد. تنها مورد گزارش شده به شرکت خودروسازی ” کارمانیا ” برمی گردد که برای تحویل سه دستگاه بی وای دی F۳ دنده‌ای بوده و به گفته مدیران این شرکت، به دلیل بیش از حد شدن تأخیر در تحویل این سه دستگاه، طرح تبدیل به مشتریان پیشنهاد شده است.
اکنون منتقدان می‌گویند: «تا چه حد، صنعت خودروی یک کشور می‌تواند بدون برنامه ریزی و بی پشتوانه باشد که وقتی تحریم و مشکل اقتصادی به بدنه خودروسازان فشار می‌آورد، خودرو‌های به اصطلاح ملی حتا زودتر از چینی‌ها و فرانسوی‌ها با مشکل عدم تولید مواجه می‌شوند؟»
درست است که مشکلات موجود در تولید دنا پلاس، دنا پلاس توربو، کوییک و ساینا اتوماتیک به قطعه سازان و برخی شریک‌های خارجی برمی گردد، اما آیا نباید خودروسازان قبل از پیش فروش محصولات شان با اطمینان از توانایی تأمین قطعه، مبلغ‌های مختلف را از مشتریان دریافت کنند؟
وقتی سخن از آبرو ریزی در صنعت خودروی کشور می‌شود، منظور همین عدم برنامه ریزی‌ها و توجه به دانش بومی است. هنگامی که مدیران خودروسازان دولتی می‌خواهند محصول جدیدی را معرفی کنند، آن قدر می‌گویند این خودرو ملی است و تمام کار‌های اش را خودمان انجام داده ایم که رسانه‌ها و مخاطبان خسته می‌شوند، اما وقتی در تحویل خودرو‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، می‌گویند قطعه سازان به ما قطعه نمی‌دهند و شریک‌های خارجی برخی قطعه‌های خاص را در اختیار ما نمی‌گذارند. پس می‌توان فعالیت خودروسازان کشور را «صنعت خودروسازی» دانست، مشروط به آن که مدیران خودروسازی ابتدا واقعیت‌ها را بگویند و پیاپی در معرفی خودرو‌های اختصاصی خود با شعار خودروی ملی و دانش تمام ایرانی، ذهن مردم را پر نکنند. اما اگر قرار باشد به این حرف‌ها ادامه دهند، بدیهی است که ناتوانی در تولید خودرو‌هایی همچون کوییک و دنا پلاس نشانه ضعف اساسی و عدم صداقت خودروسازان کشور است و باید اعتراف کرد، خودروسازان کشور جز مونتاژ کار خاصی نمی‌کنند و با معنی واقعی صنعت خودروسازی ده‌ها سال فاصله دارند. امروز اگر کم‌ترین مشکل در تولید خودرو‌هایی همچون تیبا، ساینا، پژو ۴۰۵، سمند، سورن و پراید وجود دارد، نشانه این است که هنوز صنعت خودروی ایران در بحث زیر ساختی هیچ تفاوتی با ۱۷ سال پیش ندارد و نتوانسته سال به سال پیشرفت را به قلب خودرو و خودروسازی بیاورد./فردا