اگر سجده مختص خداست، چرا خانواده یوسف(ع) در مقابل او سجده کردند؟
سوره یوسف آیه 100، مى فرماید: («وَرَفَعَ اَبَوَیْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّداً وَ قالَ یَا اَبَتِ هَذَا تَاوِیلُ رُؤیَاىَ مِنْ قَبْلُ…»)
آیه فوق می فرماید حضرت یوسف(ع)، پدر و مادر خود را بر تخت نشاند و همگى به خاطر او به سجده افتادند و گفت: پدر! این تعبیر خوابى است که قبلا دیدم.» (چون یوسف قبلا در خواب دیده بود که خورشید و ماه و یازده ستاره در برابر او به سجده افتادند.). اما از طرفى در تاریخ مى خوانیم: «هنگامى که امیرمؤمنان (علیه السلام) عازم صفّین بودند، گروهى که در کنار جادّه صف کشیده بودند، طبق رسم و احترامى که براى سلاطین ساسانى قبلا معمول مى داشتند، تا چشمانشان به آن حضرت افتاد، به خاک افتادند. امیرمؤمنان (علیه السلام) تا این منظره را دید شدیداً ناراحت شد و فرمود: چه معصیت بى لذّتى را مرتکب مى شوید، بروید پى کار خود که من هم مانند شما مخلوق خدا هستم!».
سجده به عنوان پرستش، مخصوص ذات مقدّس خداوند است و براى هیچ کس غیر او جایز نیست. پدر و مادر و برادران یوسف همان طور که در تفسیر این آیه از حضرت صادق و حضرت هادى (علیهما السلام) نقل شده است، این سجده را به عنوان شکر براى خداوند به جا آوردند و چنان که صاحب تفسیر مجمع البیان گفته است، ضمیر «له» در «خَرّوا لَهُ سُجِّداً» به خداوند بر مى گردد نه به یوسف یعنى سجده براى خداوند کردند.
در جریان سجده فرشتگان در برابر آدم(علیه السلام) نیز مطلب از همین قرار است، یعنى سجده براى خدا بود و آدم همچون قبله بوده است.
روى این بیان، دیگر منافاتى میان آیه و مطلب تاریخى که از امام امیرمؤمنان على (علیه السلام) نقل شده است وجود ندارد.
منبع:
پاسخ به پرسش های مذهبی/آیت الله مکارم شیرازی ، بخش ششم تفسیر/سوال شماره18
